به تاریخ ۱۸ قوس/ آذر مصادف است با ۹ دسامبر 2025 ، باشگاه گفتمانی روزنه معرفت که از زیر مجموعه های نهاد اجتماعی و فرهنگی خانه مولانا میباشد، ویژه برنامه را تحت عنوان نقش گردشگری در تقویت انسجام اجتماعی، گفتگوی فرهنگی و تاثیر فضای مجازی بر گسترش گردشگری، برگزار کرد. 
مهمان ویژه برنامه ما جناب دکتر حجت الله تقوی، جامعه شناس، پژوهشگر و مدرس گردشگری از کشور ایران بود و برنامه با گرداننده گی خانم پاکیزه کریمیان آغاز گردید، و همچنان خانم کریمیان در مقدمه بیشتر روی این موضوع تمرکز داشتن که چطور میتوان این موضوع که در جامعه ما خیلی برایش توجه صورت نگرفته در گردش اقتصاد کشور، انسجام اجتماعی، باز تعریف فرهنگ و تبلیغ آثار فرهنگی به جهانیان، و ایجاد چرخه های تولیدی و صنایع دستی در کشور میشود. جناب دکتر تقوی در شروع کلام فرمودند که موضوع امشب برنامه خیلی مهم و قابل اهمیت است در هردو جامعه هم در افغانستان و‌هم در ایران، و در ادامه فرمودند که ابتدا یک تاریخچه ای بطور کلی از گردشگری در دنیا بیان میکنم، 
و فرمودند که از ابتدای خلقت انسان و الخصوص از زمانی که انسان از غار نشینی و بعد آن به شهر نشینی رسید همواره یک موضوع به نام سفر و مسافرت جزء ایده آل ها ‌و برنامه ای انسان بود، و در ابتدا انسان ها معمولا برای بر آورده کردن نیاز های مالی، اقتصادی و معشیتی خودشان سفر میکرد، ما اگر به تمدن های باستانی نگاه کنیم از جمله تمدن مصر، تمدن روم، یونان، و تمدن های سرزمین های فارس مثل ایران، افغانستان، و تاجکستان که در آن قرار دارند در واقع یک مسیری بود که اون مسیر ابریشم نام داشته. که این مسیر از غرب اروپا شروع شده و در این مسیر از خاورمیانه( ایران، افغانستان و .. ) عبور کرده و وارد چین میشدن و این مسیر وعبور و‌ مرور ادامه داشته، و این راه ابریشم در واقع یکی از اون مبانی بحث تمدن ها در حوزه گردشگری اقتصادی است.
 یعنی غربی ها و اروپایی ها برای اینکه دست پیدا کنند به تبادله و منافع اقتصادی و تجارت کالا های خود را از طریق همین مسیر ابریشم طی میکردند، و گذشته از بحث گردش گری اقتصادی زمانی که انسان ها وارد عصر مدرنیته شدند ، تلاش کرد ضمن کار و تجارت یک موضوع دیگری را  برای خودش تعریف کند و اون جهانگردی  ویا توریست بود،
 و اگر ما نگاه کنیم به سفر نامه های که در تاریخ فارس وجود دارد مثل سفرنانه مارکوپولو، سفر نامه ناصر خسرو و بقیه آثاری که موجود است، و مثال زدند که یک کتابی است بنام خانواده دکتر ارنست که  این خانواده پر جمعیت از انگلستلن با کشتی سفر کردند و رفتن در یک مکان جدیدی و اونجا از خود فرهنگ و تمدنی را بنا کردند که بعد ها شد کشور بنام استرالیا، یعنی میشه گفت که گردشگری و سفر انقدر در تعاملات اجتماعی و فرهنگی ما قابل اهمیت است، امروز ما در عصری قرار داریم گه خیلی راحت میتوانیم بلیت بگیریم و هرجایی چه در داخل کشور خود ما ویا در هر کجای از نقطه جهان را سفر کنیم. که در گذشته این طور نبود بسیار پرمشقت بود، اما دوتا چالش بسیار بزرگ در قرن بیستم باعث شد که گردشگری به مشکل بخورد.
1-	جنگ جهانی اول که در 1920 اتفاق افتاد و
2-	 جنگ جهانی دوم 1940 تا 1945 که ملیون ها نفر کشته شدند.
 این خیلی مشکلاتی را برای حوزه گردشگری و در بحث توریسم به و جود آورد. اما نکته جالب اینجاست که اروپایی که به خاک یکسان شده بود یک ادمی به نام اولاف مارشال که وزیر خزانه داری آمریکا بود و یک طرح را پیاده میکند تحت عنوان طرح مارشال که در آن زمان یعنی در سال ۱۹۴۵ ملیارد ها دلار به اروپا کمک می کند  و اروپا خودش را دوباره بازسازی میکند, و این مسئله باعث میشود که دوباره موضوعی بنام گردشگری و توریسم در واقع به مراطب بسیار بیشتر از گذشته مورد توجه قرار بگیرد، و در  خود کشور های اروپایی بعد از فروپاشی دیوار برلین در سال 1990 یک پیمان به نام  ماستریز ویاهم شینگل امضا گردید هدف این پیمان برداشتن مرز بین نزذیک به 30 کشور اروپایی بر اساس اون شکل گرفت، و ما میتوانیم از رومانی تا اسپانیا از کشوری به کشوری دیگر سفر کنیم، و ما میتوانیم اروپا را به عنوان پیشگام در عرصه گردشگری و توسعه پایدار در این حوزه نام ببریم، اگر بخاطر داشته باشیم چند سال قبل ویروس کرونا آمد و جهان گیر  هم شد که با این ویروس بیشترین آسیب را صنعت گردشگری متحمل شد، و بعد از کرونا کشور های اتحادیه اروپا یک کارتی را صادر کردند بنام کارت ۴۹ یورو، و این کارت ۴۹ یورو در واقع برای شهروندان اتحادیه اروپا بود و  برای اینکه با 49 یورو شهر وندان اتحادیه اروپا سفر کنند به کشور های دیگر ، یعنی میخواهم بگم که اهمیت صنعت گردشگری، امروز اگر به ماشین سازی میگیم صنعت ماشین سازی، و زمانی که ما کارخانه پوشاک داریم میگوییم صنعت پوشاک و حال چرا به گردشگری میگیم صنعت گردشگری؟ 
 به دلیل واسطه این ظرفیت های که این صنعت داره خود سازمان بین اللملی گردشگری که هر ساله گزارش های را ارایه میدهد و اخیرا گزارشی را ارایه داده بود که تا سال ۲۰۳۰ صنعت گردشگری دنیا در یک چیزی بالغ از  پنج تریلیون دالار در آمد زایی خواهد کرد. و این رقم قابل قیاس با هیچ کدام از صنایع نیست، 
و ایشان در ادامه فرمودند که نکته جالب این جاست که دومین صنعت بعد از صنعت گردشگری از سوی سازمان گردشگری نام برده صنعت  جنرال موتور آمریکا نیست، صنعت لوازم الکترونیکی نیست، بلکه صنعت بیمه است. ما امروز اگر بخواهیم وارد اروپا شویم و این فرق نمیکند که ایرانی باشیم یا افغانستانی  باید بلیط رفت و برگشت پرواز را داشته باشیم، بلیت هتل داشته باشیم، و مهم ترین چیزی که در حال حاضر در کنار مدارک ما لازم است این است که برای تردد در کشور های اروپایی باید تا سقف 30 هزار یورو بیمه داشته باشیم، اهمیت صنعت گردشگری و صنعت بیمه در جهان امروز وجود دارد و فرمودند که بعد از اینکه اروپا وارد این صنعت شد، کشور های دیگر از آن تبعیت کردند.
 و ما حال دبی و کشور های عمارات اسلامی عربستان را داریم به یکی از کشور های دارای تکنالوژی و اقتصادی آسیایی مبدل گردیده است، و فرود گاه دبی هر دقیقه دوتا پرواز دارد که این اهمیت گردشگری را نشان میدهد، 
ما همیشه در ایران مثال میزنیم ومیگوییم که زمانی  محمد رضا شاه در سال 1353 میزبان شاه دبی و عمارات کرد، فرودگاهی که ما در مهراباد تهران داریم پیش رفته ترین فرودگاه منطقه بود در اون زمان، اما امروز بعد از گذشت نیم قرن فرود گاه دبی به عنوان یکی از بزرگ ترین شرکت های هواپیمایی جهان بشمار میرود و در حال حاضر فرود گاه دبی بزرگترین سیستم ناف بری هواپیمایی دنیا را دارد، و این خیلی اهمیت دارد بر صنعت گردشگری این کشور.
 و همچنان فرمودند که طبق آمار های که از دوستان به ما رسیده در ۱۳ روز عید سال ۱۴۰۴ کل مسافرین ورودی و خروجی ایران که از فرودگاه امام خمینی پرواز داشتن ۳۰۰ هزار نفر بودن، اما فرودگاه دبی در روز ۳۰۰ هزار نفر مسافر جابجا میکند. و این از اهمیت گردشگری، امروز اهمیت گردشکری به واسطه شاخ و بال های برایش داده شده، اما در گذشته گردشگری را فقط رفتن به یک کشور برای استفاده  از طبیعت و زیبایی ها آن کشور دانسته میشد، اما امروز شاخه های گردشگری خیلی زیاد شده و قابل اهمیت هم است، یکی از شاخه ها گردشگری بنام گردشگری سلامت است که به عنوان یک صنعت بزرگ در آمده و اگر بگیم که گردشگری سلامت چیست؟
 میشه گفت در هر کشور آدم های زیادی هستند که بیمار اند و یا عمل های زیبایی میخواهند انجام دهند  ویا ..  نکته مهم این است که این فرد اگر درکشور خود این عمل را انجام دهند یک هزینه سنگینی برایش داره و ااگر این فرد در یک کشور دیگر، مثلا ایران این عمل را انجام دهد هزینه عمل آن یک سوم هزینه ای که در کشور خود عمل میکرد را دارد. به همین دلیل امروز موضوع گردشگری سلامت به عنوان یکی از معیار های حوزه گردشگری است،  یک زمانی اگر بخاطر داشته باشیم پدران ما برای طبابت می میرفتند به فرانسه، آلمان، و انگلستان اما امروز به دلیل رشد و پیشرفت تکنالوژی در عرصه های دانش طبابت کمرنگ شده گردشگری سلامت، و ضمن این ما امروزه انواع و اقسام گردشگری را داریم مانند گردشگری کوهستان، گردشگری کویر، که شاهد 10 سال پیش در رابطه به این موضوع حرف میزدیم که یک عده ای میخواهد کویر  را بیبینند و شب آنجا چادر بزنند شاید برای ما می خندیدند اما امروزه تبدیل شده به یکی از شاخه های مهم گردشگری. در کنار صنعت گردشگری یک سریع صنایع دیگر رشد کردند مثل صنایع بوم گردی ها و در بوم گردی ها در واقع خانه های روستاییی که شاید قبل این روی ما نمیشد بریم آنجا اما امروز با همایت سیستم های مدیرتی بوم گردی به عنوان یک اصل در حوزه گردشگری در آمده است،  یک موضوع دیگر هم وجود دارد بنام صنایع دستی که باهم رشد گردند و صنایع دستی هم به عنوان اصل اساسی در حوضه گردشگری محسوب میشود، که این میگن گردشگری توسعه پایدار. و یک گردشگری دیگر مختص کشور های اسلامی داریم و اون گردشگری زیارتی است که گر دشگری زیارتی با گردشگری سیاحتی بسیار متفاوت است، اولین و بزرگ ترین گردشگری برای مسلمانان مکه ویا خانه خدا است. که در آمد مالی از این گردشگری در کشور عربستان میشه گفت از در آمد نفت کشور ایران بیشتر است. 
و عربستان تنها به این گردشگری زیارتی اکتفا نکرده پروژه های مختلف دارد که روی این موضوع گردشگری بطور جدی و خاص سرمایع گذاری میکنند، تا جایی که دونالد ترامپ ریس جمهور آمریکا خواستار سرمایع گذاری یک تریلیون دلاری سعودی ها در آمریکا شد.  و بر عکس ایران و افغانستان که فکوس روی موضوع های سیاسی، حجاب اجباری، زن و دعوا های داخلی و خارجی دارند، عربستان ‌ امواره بجای این موضوعات روی صنعت گردشگری و توسعه اقتصادی تمرکز کردند و موفق هم شدند.
 و در عراق هم گردشگری زیارتی وجود دارد مه مسلمانان و الحصوص شیعیه ها سالانه هزاران نفر به کربلا و زیارت میروند. یک بحث دیگر هم است که اگر ما بخواهیم ما گردشگری را پایه دار کنیم چه طریق ممکن است؟ و چیکار باید بکنیم؟ 
بطور کلی با رشد و گسترش تکنالوژی در دنیا و با به وجود آمدن انترنت، ماهواره و شبکه های مجازی مانند انستاگرام فیسبوک و یوتیوب و … و یک مثال زدند از دوره ارشد خود ۱۳۸۰ که در آن زمان این مبایل های پیش رفته وجود نداشتند و استاد گفتن که در آینده جهان وارد یک سایبر اسپریس خواهد شد، سایبر اسپریس به معنی مجموعه ارتباط درونی انسانها از طریق کامپیوتر و موبایل و فضا های مجازی بدون در نظر گرفتن جفرافیای فزیکی و بقیه موارد. اون زمان برای ما این موضوع سخت بود ولی حالا دقیقا در همیان نقطه قرار داریم. 
و نکنه مهم این است که خود همین فضای مجازی یک بستر بسیار مهمی شد در بستر تبادلات فرهنگی و برای این که ما بتوانیم ظرفیت ها و یا زیباهی های کشور خودرا، شهر خودرا و فرهنگ خود را برای جهانیان به نمایش و تعریف کنیم. امروز اگر نگاه کنیم در حوضه انستاگرام بسیاری از افراد آنلاین شاپ های دارند که از طریق آن امرار معاش میکنند و بعضی از افراد را در این فضا های مجازی میگن بلاگر که محصولات را تبلیغ میکنند و ما انواع بلاگر داریم یکی بلاگر پوشاک است، یکی بلاگر غذا و یکی بلاگر گردشگری و توریسم و انواع بلاگر را هم داریم از این طریق امرار معاش میکنند. در واقع فضا مجازی یا شبکه های مجازی امروز نقش بسیار بسیار مهمی در شناساندن فرهنگ، تاریخ و جغرافیایی کشور دارد، و فضای مجازی جزء الزامات ما حساب میشود و جدا سازی از فضا مجازی به نحوی غیر ممکن است. و ما اگر بخواهیم از طریق فضای مجازی چالش را به فرصت تبدیل کرده و ظرفیت های فرهنگی، ظرفیت جغرافیایی، ظرفیت های توریستی، ظرفیت های گردشگری، ظرفیت های میراث فرهنگی، ظرفیت های صنایع دستی و ظرفیت های ادبی و همه این هارا به دیگران بشناساسیم، و امروز فضای مجازی نقش بسیار مهمی بر توسعه فرهنگی و توسعه گردشگری هم دارد. 
و از این حیث تا سال ۲۰۳۰ به اولین صنعت دنیا مبدل میشود. گردش مالی ای که در این صنعت وجود دارد به واسطه ظرفیت هایی اجتماعی، به واسطه ظرفیت های اقتصادی و به واسطه ای ظرفیت های انسانی، و جناب دکتر مثالی زدند از یکی دوستان خود در یکی از کارکنان ساز مان بین اللملی گردشگری که در بارسلون اسپانیا کارمیکند، میگفت که خود سازمان بین اللمی روی طرحی کار میکند که بتواند کشور هارا ترغیب کند به برداشتن مرز و ایجاد بازارچه های مرزی مشترک و در کنار استفاده از ظرفیت های فرهنگی کشور، وقتی ما صحبت از ظرفیت های فرهنگی میکنیم در واقع نگاه کنیم، مثلا در افغانستان مجسمه بودا است، و در ایران تخت جمشید است، اگر ما قبلا میگفتیم که رفتیم به شهر بامیان ویا شهر غزنی دیدن آثار و اماکن تاریخی و فرهنگی برای ما میخندیدند، و ما میتوانیم حد اقل گردشگری فرهنگی را از خودما شروع کنیم.در ادامه فرمودند که آمریکا تاریخ ندارد و از طریق هالیوود تلاش داره برای خود تاریخ بسازه، اما کشور های مثل افغانستان، ایران، تاجکستان، هندوستان و… که سرشار از ظرفیت های تاریخی و سرشار از ظرفیت های فرهنگی هستند، استفاده نمیکنند و یکی از راه حل های  برای خروج از  فقر در این کشور این میتواند باشد. و هر کدام از ما ها میتوانیم در شبکه های اجتماعی به فرهنگ و تمدن خود توجه کنیم و با استفاده از این شبکه ها بشناسانیم.
 نتیجه گیری: 
و جناب دکتر در اخیر به عنوان بحث جمع بندی؛ فرمودند که توسعه و گردشگری به طور عوام در حوضه بحث میراث فرهنگی در حوضه روابط فرهنگی نقش بسیار مهمی دارد، و کشوری و افرادی موفق هستند که بتوانند از ظرفیت ها به نحو احسن استفاده کنند. و در اخیر خانم کریمیان هم به سخنان پایانی و سپاس گزاری برنامه را به پایان رسانید.