در تاریخ ۳۱ سرطان/ تیر باشگاه دکلمه آوای احساس از زیر مجموعه‌های مرکز فرهنگی و اجتماعی خانه مولانا، به سلسله گرامی‌داشت و یادبود از شخصیت‌های شامخ فرهنگی، ادبی، شعرا و نویسندگان میزبان نشستی با عنوان "در سایه سار شعر؛ نیکوداشت از لیلا صراحت روشنی" بود.
این نشست به منظور بررسی زندگینامه لیلا صراحت روشنی بازخوانی اشعار ، جایگاه ادبی او ، محرومیت زنان افغانستان و مفهوم مقاومت در سروده‌های وی، با حضور جمعی از شاعران، نویسندگان، استادان دانشگاه، و دوستداران فرهنگ و هنر با گردانندگی جمعه خان "احمدی" مسئول باشگاه دکلمه آوای احساس برگزار شد.
مهمانان ویژه این نشست عبارت بودند از:
استاد عبدالقادر "میرزایی": استاد دانشگاه نویسنده و پژوهشگر
محترم محمد افسر "رهبین": شاعر ، نویسنده و پژوهشگر
و آقای شکرالله "شمس": شاعر و نویسنده
این نشست با سخنان عبدالقادر میرزایی با معرفی زندگینامه لیلا صراحت آغاز شد.
آقای میرزایی زندگینامه مفصل این شاعر بی‌بدیل و توانا را به خوانش گرفته و در مورد جایگاه ادبی او چنین اظهار داشت: اندیشه‌های سیاسی در فضای شعر لیلا صراحت به پرواز می‌آید و عشق به پیمانه بالایی در شعر لیلا نفس می‌کشد. شعر لیلا با لحظه‌های سیاه تاریخ عجین بوده و ویژگی‌های زندگی او، اشعارش را از تعبیر و تفسیر بی‌نیاز ساخته است.
در واقع روح اشعار لیلا را شوریدن بر دنیای ستمبار و فریادهای یک ملت ستم دیده شکل می‌دهد. در هر واژه شعر لیلا عشق ، آزادگی و ارزش های انسانی را می‌توان جستجو کرد.
میرزایی دیدگاه واصف باختری در مورد شعر لیلا را چنین بیان داشت «روان من شعر لیلا را می‌پذیرد روان من مسطح است روان من ژرفا ندارد که بگویم تا ژرفای خویش شعر لیلا صراحت روشنی را می‌پذیرد ولی سیلاب با گذار سنگین خویش سیل می‌آفریند مسیل را عمق می‌بخشد».
آقای میرزایی با بازخوانی شعر از لیلا صراحت سخنانش را به پایین رسانید.
در قسمت بعدی این نشست محمد افسر "رهبین" تحت موضوع مفهوم مقاومت در شعر لیلا صراحت با اتحاف دعا بر روح آن بانوی آزاده سخنانش را آغاز نمود.
او با اشاره به نقش لیلا و شعر او در روزگار مقاومت گفت: لیلا صراحت یکی از علم برداران شعر مقاومت بود که در روزگار سیاه سرزمین افغانستان و زمانی که کشورش مورد هجوم ارتش سرخ شوروی قرار گرفته بود، صدای خود را بلند کرد و شعر او در ناملایمات روزگار همواره در نبرد با استبداد قرار داشته و از تاریکی و ظلمت انتقاد می‌کند.
رهبین تصریح کرد؛ در روزگاری که شعر در زیر سیطره رژیم متجاوز شکل می‌گرفت شمار زیادی از شاعران توسط رژیم بازداشت می شدند و زندان را به نوبت‌های گوناگون سپری می‌کردند. اما شاعران اگر نمی‌توانستند به صورت روشن در جبهه ضد نظام قرار بگیرند؛ با استفاده از ویژگی‌های شعر مانند استعاره، اشاره، نمادها و غیره می‌توانستند سهم خود را با انتقاد از ظلم و تاریکی ادا کنند.
شعر لیلا در کنار اینکه همیشه در حوزه ضد تجاوز قرار داشته او در برخی موارد با سفیدی و روشنی شعرهای زنانه نیز سروده است.
در آخر آقای رهبین با اشاره به نقد و شناسایی شاعران به نکته ارزشمندی اشاره نموده گفت: با اوصاف و تعاریف زیادی بر یک شاعر سترگ نمی‌توان از دیدگاه ادبی بر نقد شعر پرداخت و این دیدگاه انتقادی و شناسایی از شعر نیست، بلکه از هر شاعری در حد خودش باید توصیف کرد.
از این لحاظ شعر لیلا صراحت تکامل خود را به صورت طبیعی پیموده است و در دهه شصت در میان شاعران و نویسندگانی که در انجمن‌ها و مطبوعات فعالیت داشتن لیلا صراحت از سرآمدان شاعران آن زمان به شمار می‌رود.
سپس بانو مژده "قادری" با دکلمه شعری از لیلا سراحت روشنی با عنوان ( شب ) که پیام مبارزه و ایستادگی در برابر تجاوز ظلم و ستم را بیانگر بود و تصویری از درد و رنج‌های همتبارانش را در آیینه ذهن‌ها شکل می‌داد شور و شوق بر این نشست را بیشتر ساخت و مورد توجه و تقدیر اشتراک کنندگان قرار گرفت.
در بخش دیگری از این برنامه شکرالله "شمس" با بازخوانی غزلی از لیلا صراحت با عنوان (شکسته راز) که محرومیت‌های اجتماعی زنان را در آن روزگار به تصویر می‌کشد آغاز کرد.
آقای شمس اظهار داشت که لیلا صراحت نه تنها برای محرومیت زنان آن زمان مبارزه کرد؛ بلکه دردها ، رنج‌ها و محرومیت‌های جامعه را در اشعارش به تصویر کشیده است. لیلا در کنار اینکه فریاد دختران افتاده در بند و محکومیت و زندانی را همنوایی کرد، بر تلاش‌های دوامدار برای مبارزه و مقاومت با این محرومیت‌ها کوشید.
شمس با اشاره به فعالیت‌های ارزشمند لیلا صراحت از جمله تاسیس مجله میرمن، کانون نویسندگان، مجله ارشاد النسوان و فصلنامه( هوا در تبعید) را که از آموزگاری تا مهاجرت و پایان زندگی او را در بر می‌گیرد نام برد.
وی افزود لیلا صراحت تنها زنی از شاعران معاصر افغانستان بود که با تعهد و صداقت در آفرینش‌هایش تصویر زنده‌ای از جامعه، سیاست، فرهنگ و آموزه‌های عاطفی و احساسی را به گونه‌ای استعاره و نمادین در ۵ دفتر شعری‌اش به نمایش گذاشت.
در قسمت پایانی این نشست عبدالمالک عطش از روزنامه نگاران افغانستان و یکی از اشتراک کنندگان این نشست به سخنرانی لب گشود.
آقای عطش ضمن ستایش از برگزاری برنامه‌های فرهنگی خانه مولانا در ارتباط به جایگاه فرهنگی و ادبی لیلا صراحت ایراد سخن کرد.
او از لیلا صراحت به عنوان یک حادثه در شعر فارسی یاد کرد و گفت : لیلا صراحت در جمع شعرای زن در افغانستان از سرآمدان و افتخار شعر معاصر به شمار می‌رود.
عطش با بیان سخنی از فروغ "فرخزاد" که به قول او« شاعر در تمام سکنات شاعرانگی خویش را محفوظ داشته باشد » گفت لیلا به اشعارش باورمند و بی ریا بود و هیچ گاهی شخصیت او از اشعارش جدایی نپذیرفت و این ویژگی او در شخصیت شاعرانه اش بی‌نظیر بوده است.
در پایان این نشست دکلمه سروده‌ای از زنده یاد لیلا صراحت روشنی با عنوان "سروده رهایی" توسط بانو فهیمه "شفیق" بر گرمی فضای محفل افزود. دکلمه او باعث تجلی این محفل شد و اندیشه‌های در سکوت را پر و بال بخشید تا به سوی آزادی پرواز کنند.
این برنامه فرصتی بود برای تأمل و گفتگو پیرامون اندیشه آن شاعر آزاده پاسداری از کارنامه‌های ادبی بازخوانی اشعار و و نقش او در ادبیات معاصر افغانستان. فرصتی که فریاد های زنان افغانستان را در سایه محرومیت و استبداد و نابرابری ها بازگویی کرد.
ما ...
