ما ...
نویسنده : خانه مولانا
مرکز فرهنگی و اجتماعی خانه مولانا بهمنابست روز جهانی همبستگی زنان، هشتم مارچ در واپسینِ روزِ «هفتهی زنان» ویژهبرنامهی مجازی را با حضور میهمانان خانه مولانا، بانو شاهگل رضایی، عضو پیشین مجلس نمایندهگان در پارلمان، بانو خجسته الهام شاعر، نویسنده و کنشگر حقوق زنان، آقای دکتر محمود صباحی جامعهشناس و استاد دانشگاه و آقای آصف آشنا نویسنده و کنشگر سیاسی؛ برگزار نمود. طی این برنامه، مهمانان از جهات مختلف به بحث مبارزات، جایگاه، حقوق، چالشها، فرصتها و دستآوردهای زنان پرداختند. در پاسخ بهنخستین پرسش برنامه مبتنی بر بررسی وضعیت زنان در دو بازهی زمانی پیشاطالبان(دهههای جمهوریت) و از بازگشت طالبان تا اکنون، که متوجه بانو شاهگل رضایی مطرح گردید، بانو رضایی دو دههی گذشته را بهعنوان بازهی زمانی حاوی فرصتهای قابل توجه برای زنان یاد کردند. به تحلیل بانو رضایی، آنچه در محتوای قانون اساسی مصوب پسا بُن نسبت به حقوق اساسی زنان انجام پذیرفت، فراهمآورندهی فرصتهایبینظیری بود که خوشبختانه زنان نیز از آن به صورت حداکثری بهربرداری کردند. تخصیص سهم ۲۷ درصدی در کرسیهای مجلس نمایندگان و سنا از در قانون اساسی جدید در راستای تعیین حقوق اساسی زنان، سهمگیری چشمگیر زنان در عرصهی کاری رسانهها، دانشگاههای و مکاتب و فعالیتهای اجتماعی از نقاط قوت و فرصتهای بیستسال گذشته قلمداد گردیدند. بانو رضایی در بخش آسیبشناسی و بیان چالشهای زنان «عدم شکلگیری جنبش سراسری زنان» را از نقاط ضعف زنان قلمداد کردند؛ جنبشی که به باور او بایستی دستکم سهکار مهمرا برای زنان انجام میداد: • نمایندهگی از گذشتههای تاریخی زنان افغانستان؛ • تدوین و طرح اساسی و نظاممند مطالبات زنان؛ • تعریف دورنمای زنان. بانو رضایی بهرغم وجود چالشهای فراوان اما حضور زنان را در عرصهی عمومی مسوولانه، مفید و هدفمند خواندند. همچنان در بخش دیگری از صحبتها و توضیحات خویش بازه زمانی پسا اگست ۲۰۲۱ تا اکنون را نهتنها دوره سیاه سپری شده بر زنان، بلکه وضعیتی توصیف کردند که سبب خدشهدار شدن وجههی افغانستان در جهان نیز شده است. بانو رضایی از ایستادگی زنان معترض که با جانفشانیهای فراوان تا پشت میلههای زنان و شکنجه نیز کشیده شدند اما از امر مبارزات انسانی شان دست نکشیدند، ابراز قدردانی و پاسداری نمودند. در پارهی دیگری از برنامه با توجه به محتوای پرسش که بررسی و ماهیتشگافی جنبشهای زنان در ایران و افغانستان را مطالبه مینمود؛ آقای دکتر محمود صباحی، جامعهشناس و استاد دانشگاه، از نگر جامعهشناسی جنبشها به تحلیل و حلاجی جنبشهای اعتراضی زنان در ایران و افغانستان پرداختند. آقای صباحی جنبش زنان ایران «زن، زندهگی، آزادی» را جنبشی با ویژهگیهای منحصر بهفرد عنوان نمودند و آنرا در مقایسه به دیگر جنبشهای زنان در سراسر تاریخ، همقامت جنبش زنان فرانسه تلقی نمودند. به باور آقای صباحی، دست کم سه درونمایه اساسی بینظر جنبش زن، زندهگی، آزادی را از دیگر جنبشها متمایز مینماید که شامل «تولد و خلق جنبش توسط خود زنان»، «خواستهها معطور به مطالبات اساسی زنان و نه معطوف به قدرت سیاسی یا ایدولوژی و سنت دیگری» و «سراسری بودن/ شدن» میشود. آقای صباحی جنبش زن، زندهگی، آزادی را دارای گفتمان مدرن و شورش تاثیرگزار علیه قیّممآبی قلمداد کرد. در بخش دیگری از صحبتهای آقای صباحی در پاسخ بهپرسشی که در برگیرنده «چیستی و چگونگی شیوه و ارزشِ همراهی مردان در کنار زنان در مبارزات بود» فرمودند که شیوهی بنیادین برای همراه شدن مردان در کنار زنان در جوامع مانند ایران و افغانستان اینست که مردان و کنشگران اجتماعی بایستی آگاهانه و عامدانه در Social Feminise یا «زنشدن» جامعه بکوشند و ارزشهای سرکوب شدهی زنانه را که در نتیجهی سنتهای سخت و سفت در مردان وجود دارد دوباره سعی بر زندهسازی سازی کنند. این نهبدان معنا خواهد بود که زنان اهرم قدرت سیاسی دولتداری و حاکمیت را در اختیار بگیرند و مردان را از صحنه کنار بکشند، بلکه به تعبیر هانا آرنت، عرصهی اقناع را بهبار خواهد آورد. جامعه نیازمند چنین بازسازیای مبتنی بر «کنش ارتباطی» است. بانو خجسته الهام، شاعر، نویسنده و فعال حوزهی حقوق زنان در بخش دیگری ازبرنامه به پرسش دو وجهی زنان در دو دههی گذشته از رهگذر چالشها و فرصتها پاسخها و توصیحاتی ارایه کردند. بانو الهام نگاه و وضعیت پروژهای به زنان طی دو دههی گذشته، جامعهی سنتی و تأخیر فرهنگی، حیف و میل شدن بودجههایی که بنام زنان سراسرزیر میشد، سهمیهبندی مبتنی بر جنسیت در ادارات دولتی، عدم حاکمیت کامل قانون، تطبیق پدیدهها و پروژههایی که بدون پیشزمینهسازی فرهنگی انجام یافتند (بهگونه مثال خانههای امن که از یکطرف پناهگاه خیلی از زنان شدند و از جانب دیگر باعث شدند قتلهای ناموسی اتفاق بیفتد) و برخوردهای شمرده نشدهی دونرها و پشتیبانهای خارجی افغانستان نسبت به زنان را به عنوان چالشهای زنان انگشتنما کردند. همچنان از رهگذر فرصتها به فضای توانایی کار و مشارکت زنان در عرصههای تعلیم، تحصیل، انتخابات و ادارات دولتی و خصوصی اشاره نمودند. در فرصت دیگر برنامه، آقای آصف آشنا نویسنده و کنشگر سیاسی، در پرسشی که متوجه شان بود، به ضرورت کار حقوقی مرتبط اوضاعی که طالبان بر جامعه و مردم مسلط ساخته اند، تأکید کرد. او اشاره کرد که وجههی جرمی اعمال طالبان چیزیست که حتا در جامعهی بدان توجه صورت نمیگیرد و کسانی در نقش نماینده ویژه آمریکا برای افغانستان با لحن آرزومندی در مورد گروه طالبان موضعگیری میکنند. آقای آشنا افرودند که؛ آنچه که مسوولیت مردم در دو دهه قبل در روند دموکراتیک شدن افغانستان بود، به خوبی از پس آن برامدند. لیکن متاسفانه این سکانداران و رهبران سیاسی بودند که به ارزشهای دموکرداتیک نداشتند. بناء در یک نتیجهگیری کلی اگر به مسوولیتها نگاه کنیم، ایلیت سیاسی/نخبههای سیاسی موجب فروپاشی ساختار دموکراتیک شدند، نه مردم. آقای آشنا ضمنن از گزارش و بیانیه نشست امنیتی مونیخ یادآوری نمودند که در آن وزیران خارجه دوازده کشور از نقض حقوق بشر در افغانستان و به صورت صریح «وصف جرمیِ» که در رفتار طالبان مشاهده شده، پرداختند. وی در ادامه، تأکید کرد که مبارزات مدنی و بهویژه کار حقوقی برای مقابله با طالبان، باید بهعنوان یکی از اولویتهای اساسی در راهبرد مقابله با این طالبان در نظر گرفته شود. آقای آشنا در پارهی دیگری از سخنان شان با وارد آوردنِ نقدی بر عنوان منتخب برنامه مناسبتی هشتم مارس مرکز فرهنگی و اجتماعی خانه مولانا، افزودند که بحث به آموزش و کار و آزادی محدود نیست بلکه بحث مشارکت در همه نظامداری و دولت مسئلهی اساسی است. برنامه متذکره، به میزبانی و همآهنگی کارگروههای جولانگاه زن و روزنهی معرفت، و با گفتوگوگردانی بانو شکیبا یاشار از هموندان برجسته و کارآزمودهی باشگاه دکلمه و ادبیات مرکز در سامانهی مجازی اکس؛ برگزار گردید.