ما ...
نویسنده : کتاب سرا
دیشب، ۱۷ مارس / ۲۷ حوت (اسفند)، مرکز فرهنگی و اجتماعی خانه مولانا میزبان برنامهای با عنوان آیینهای چهارشنبهسوری: "فرهنگ مشترک ایران و افغانستان" بود. این نشست با حضور مهمانان نهایت گرانقدر از کشور ایران و افغانستان برگزار شد و بر اهمیت سنتهای نوروزی و نقش آن در پیوندهای فرهنگی میان این دو کشور تأکید داشت. در آغاز برنامه، دکتر مهتاب حاجی محمدی، مدرس، پژوهشگر و دبیر گروه صلح و کودک انجمن علمی مطالعات ایران، به بررسی تاریخچه نوروز پرداختند. ایشان نوروز را قدیمیترین جشن و آیین فرهنگی ایران معرفی کردند که ریشهای چند هزار ساله دارد و از دوران هخامنشیان تاکنون در فرهنگ ایرانی حضور داشته است. دکتر حاجی محمدی نوروز را یک آیین زنده دانستند که نباید به فراموشی سپرده شود. ایشان تأکید کردند که امروزه تجلیل از نوروز بیشتر به یک مراسم ظاهری تبدیل شده و کارکرد اصلی خود را از دست داده است. وی نوروز را به یک موجود زنده تشبیه کردند که در طول تاریخ دچار تغییر و تحول شده است. در ادامه، ایشان منشأ نوروز را از منظر تاریخی و اساطیری بررسی کردند و یادآور شدند که این جشن به هیچ قوم، زبان، نژاد یا دین خاصی تعلق ندارد، بلکه جشنی جهانی و مشترک میان ملل مختلف است. ایشان همچنان به رسم و رسوم نوروزی در ایران اشاره کردند و گفتند که جشنهای نوروزی در ایران چهل روز ادامه دارد و مردم در این مدت به شادی، دید و بازدید، خانهتکانی، آتشافروزی، شالاندازی و دیگر سنتهای نوروزی میپردازند که همگی باعث تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی میشود. در قسمت دیگر از صحبت های خود، چهارشنبهسوری را به عنوان یکی از پرشورترین رسوم مقدماتی نوروز معرفی کرده و بیان کردند که این جشن شامل آتشافروزی، آتشبازی، خوردن آجیل و دورهمیهای خانوادگی است که همگی نقش مهمی در زنده نگه داشتن آیینهای نوروزی دارند. سیزدهبدر نیز از دیگر سنتهای نوروزی است که مردم با بازگشت به طبیعت، سال نو را آغاز کرده و ارتباط خود را با محیط زیست و خانوادهها تقویت میکنند. در پایان سخنان شان، دکتر حاجی محمدی به سنتهای قدیمی ایرانیان در نوروز اشاره کردند، از جمله هدیه دادن شکر به یکدیگر و آرزو کردن شادی و کامیابی. ایشان سخنان خود را با چند بیت از "شهنامه فردوسی" درباره نوروز به پایان رساندند. در ادامه برنامه، محمد نجمان زمانی استاد دانشگاه و مدیر لیسه دین و دانش، درباره جایگاه نوروز در افغانستان صحبت کردند. ایشان نوروز را اولین روز سال نو دانستند که در بسیاری از کشورهای منطقه از جمله افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان مورد تجلیل قرار میگیرد. در افغانستان، نوروز به عنوان "تختنشینی جمشید" نیز شناخته میشود. وی به تحولات بیست سال اخیر در افغانستان و نحوه تجلیل از نوروز در این کشور پرداخت و بیان کرد که نوروز در افغانستان با آیینهای متنوعی برگزار میشود که از جمله آنها میتوان به سفرهای نوروزی و "میله گل سرخ" در مزار شریف اشاره کرد. این جشن که چهل روز ادامه دارد، شامل سنتهایی چون سبزه لگد کردن و بلند کردن جهنده زیارت سخی است. همچنان برگزاری مسابقات ورزشی مانند بزکشی، کشتی پهلوانی و تخم جنگی، همراه با جشن دهقان در روستاها و شهرها، از دیگر رسوم نوروزی در افغانستان به شمار میرود. مردم افغانستان هفتمیوه تهیه کرده و به دید و بازدید میپردازند. و اشاره به این موضوع داشتند که آیین "میله سمنک" یا "سمنو" نیز یکی از میراثهای فرهنگی نوروزی در افغانستان و منطقه است که در نخستین روزهای سال نو با خواندن سرودها و گردهم آمدن خانوادهها جشن گرفته میشود. ایشان در بخش پایانی سخنان خود، وضعیت فعلی نوروز در افغانستان تحت حاکمیت طالبان را مورد بررسی قرار دادند. وی توضیح داد که در چهار سال گذشته، جشن نوروز در افغانستان رونق گذشته را از دست داده و طالبان این جشن را غیراسلامی خوانده و از مردم خواستهاند که از تجلیل آن خودداری کنند. این نشست با بحثهای مفصل درباره اهمیت فرهنگی نوروز و چالشهای پیش روی آن در کشورهای منطقه ادامه یافت و شرکتکنندگان از جمله خانم ثریا بهبودی و آقای کفایت الله محمدی بر ضرورت حفظ و انتقال این آیینهای باستانی به نسلهای آینده تأکید کردند